İstanbul Sanayi Odası (İSO), “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu – 2024” araştırmasının sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı. Araştırma, küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının ekonomik gelişmeler karşısındaki durumunu gözler önüne serdi. Zayıflayan iç talep, yüksek maliyetler ve küresel durgunluk, firmaların reel satış ve kârlılık performansını olumsuz etkiledi.
Üretimden Satışlarda Reel Gerileme
2024 yılında İSO İkinci 500 şirketlerinin üretimden net satışları, önceki yıla göre %41 artarak 988 milyar TL’den 1 trilyon 393 milyar TL’ye yükseldi. Ancak aynı dönemde %41,1 seviyesindeki Yİ-ÜFE ile arındırıldığında, satışların reel olarak binde 1 oranında gerilediği görüldü. Bu düşüş, son üç yıldır süregelen reel gerileme trendinin devam ettiğini gösterdi.
İç Talep ve Kur Etkisi Zayıflattı
Sanayi sektöründe zayıf performansın en önemli nedenleri arasında, 2024 Nisan ayından itibaren uygulanan sıkı para politikaları sonucu iç talepte yaşanan yavaşlama ve Türk lirasının reel değerlenmesiyle artan kur baskısı yer aldı. İhracat pazarlarındaki durgunluk ve artan maliyetlerin fiyatlara yansıtılamaması da satışları baskıladı.
En Büyük Üç Kuruluş
İSO İkinci 500 listesinde 2024 yılında en yüksek üretimden satış rakamına ulaşan ilk üç firma:
- İstanbul Asfalt Fabrikaları – 4 milyar 186 milyon TL
- Yılmaz Redüktör – 4 milyar 185 milyon TL
- Boyteks Tekstil – 4 milyar 169 milyon TL
Listeye girebilmek için üretimden satışlarda alt sınır 1 milyar 820 milyon TL olarak gerçekleşti. 2023 yılında bu sınır 1 milyar 294 milyon TL seviyesindeydi.
66 Yeni Firma Listeye Girdi
2024 listesine 66 yeni kuruluş dahil oldu. 41 şirket ise geçen yıl İSO 500’de yer alırken bu yıl İSO İkinci 500’e kadar geriledi. 393 kuruluş ise son iki yılda da bu listede yer aldı.
İhracat Arttı Ama Yetmedi
İSO İkinci 500 firmalarının ihracatı 2024’te %6,2 artışla 15,9 milyar dolara çıktı. Bu artış, İSO 500’e kıyasla daha güçlü bir performansa işaret etti. Özellikle tekstil ve giyim sektörlerinin güçlü ihracat grafiği bu yükselişte etkili oldu.
Kârlılık Oranlarında Sert Düşüş
- Faaliyet kârı: %18,9 azalarak 145 milyar TL’den 118 milyar TL’ye düştü
- Faaliyet kârlılığı oranı: %12,6 → %7,3
- Vergi öncesi kâr/zarar toplamı: %63,8 düşüşle 95 milyar TL → 34 milyar TL
- Satış kârlılığı oranı: %8,2 → %2,1
- Enflasyon muhasebesi düzeltmesi yapılmasaydı satış kârlılığı %3,4 olacaktı
FAVÖK Kârlılığı da Geriledi
Faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK) %16 artışla 205 milyar TL’ye yükselse de, FAVÖK kârlılığı oranı %15,3’ten %12,7’ye kadar geriledi. Bu oran, son 10 yılın ortalaması olan %13,8’in altında kaldı.
2024 İSO İkinci 500 verileri, sanayi sektöründe özellikle orta ölçekli firmaların yüksek enflasyon, iç talep daralması ve dış pazarlardaki yavaşlamadan ciddi şekilde etkilendiğini ortaya koydu. Kârlılık oranlarında yaşanan sert düşüşler ve reel satışlardaki gerileme, sanayicinin 2024’ü zorlu koşullarda geçirdiğini gösterdi.
