Son dönemde iki büyük ödeme kuruluşuna el konulması, dikkatleri hızla büyüyen elektronik para ve ödeme hizmetleri sektörüne çevirdi. E-ticaretin yaygınlaşmasıyla birlikte, hızlı, düşük maliyetli ve kullanıcı dostu finansal çözümler sunan bu sistemler; para transferinden fatura ödemeye, dijital cüzdandan sanal POS’a kadar pek çok hizmeti kapsıyor.
Ancak kara para aklama, yasa dışı bahis ve dolandırıcılık gibi riskler nedeniyle denetimlerin ve düzenlemelerin önemi her geçen gün artıyor.
Papara ve Payfix'e Kayyum Atandı
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü soruşturmalar kapsamında, yasa dışı bahis ve suç gelirlerinin aklanması gerekçesiyle Payfix ve Papara adlı ödeme kuruluşlarına el konuldu. TMSF bu şirketlere kayyum olarak atandı. Bu gelişmeler, sayısı son 10 yılda 10 kat artan ödeme kuruluşlarını yeniden gündeme taşıdı.
Merkez Bankası ve MASAK’tan Yüksek Cezalar
Ödeme kuruluşlarının faaliyet izni ve denetimi artık Merkez Bankası tarafından yürütülüyor. Merkez Bankası bugüne kadar 55 kuruluşa toplam 160 milyon TL ceza uygularken, MASAK yalnızca 2023 yılı işlemleri için 19 kuruluşa 663 milyon TL, 2024 yılı işlemleri içinse 4 kuruluşa 634 milyon TL ceza verdi.
Riskler Artıyor, Tedbirler Şart
Eski MASAK Başkanı Osman Dereli ve Vergi Uzmanı Nazmi Karyağdı'ya göre, sistemin güçlü yönleri kadar suistimale açık alanları da mevcut. Başlıca risk alanları arasında siber güvenlik, dolandırıcılık, kara para aklama ve terörün finansmanı öne çıkıyor.
Bu kuruluşlar, finansal işlemleri hızlı ve güvenli sunarken aynı zamanda müşteri tanıma (KYC), şüpheli işlem bildirimi ve yüksek riskli işlemler için sıkı önlemler almakla yükümlü. Ayrıca MASAK mevzuatı uyarınca bilgi ve belgeleri 8 yıl boyunca saklamak zorundalar.
Hesaplar Suç Örgütlerinin Hedefinde
Raporlara göre suç örgütleri, yasa dışı bahis sistemlerini yönetmek için gençler, öğrenciler ve işsizler gibi grupların banka veya ödeme kuruluşu hesaplarını kullanıyor. Bu hesaplar üzerinden yapılan işlemler zincirleme biçimde kripto varlıklara dönüştürülerek izler silinmeye çalışılıyor. Bu yöntem, “şirinler yöntemi” olarak bilinen kara para aklama tekniğinin dijital versiyonunu yansıtıyor.
Yapay Zekâ ile Suçla Mücadele Gerekli
Yetkililere göre, suç örgütlerinin teknolojiyi istismar etmesini önlemek için ödeme kuruluşlarının yapay zekâ ve makine öğrenmesi gibi ileri teknolojilere yatırım yapması şart. Aksi takdirde geleneksel yöntemlerle bu tür suçlarla mücadele zorlaşacaktır.
Uyum Yatırımları İhmal Edilmemeli
Finansal sistemde şeffaflık, itibar ve güvenin korunması için ödeme kuruluşlarının uyum programlarına zamanında yatırım yapmaları gerekiyor. Aksi halde, markalar yıllarca oluşturdukları itibarı birkaç ihlal ile kaybedebilir.
