Dünyanın en büyük dizel ihracatçılarından Rusya’nın aldığı kısıtlama kararları, küresel enerji piyasalarında yeni bir dalgalanma yaratma potansiyeli taşıyor. Avrupa’nın kışa girerken artan dizel talebi ve Asya’daki ekonomik toparlanma, fiyatlar üzerindeki baskıyı daha da artırıyor.
Moskova yönetimi, Ukrayna’dan gelen yoğun insansız hava aracı saldırılarının ardından dizel ihracatına kısmi yasak getirirken, mevcut benzin ihracatı yasağını da yıl sonuna kadar uzattı. Bu karar özellikle alım-satım yapanları hedef alırken, üreticilerin yasaktan muaf tutulacağı bildirildi. Rusya’nın en büyük dizel ihracat pazarları arasında Türkiye, Çin, Hollanda, Brezilya ve Suudi Arabistan ön plana çıkıyor.
Rafinerilerde Üretim Daralması
Saldırılar nedeniyle Rusya’nın petrol rafinaj kapasitesi bazı günlerde yüzde 20’ye varan düşüş yaşadı. Bu durum, özellikle Baltık ve Karadeniz limanlarından yapılan ihracat hatlarında aksamalara yol açtı. Bazı bölgelerde yakıt kıtlığı görülürken, mevcut stokların devreye sokulduğu belirtildi. 2024’te ülkede yaklaşık 86 milyon ton dizel üretildiği, bunun 31 milyon tonunun ihraç edildiği tahmin ediliyor.
Avrupa ve Asya’da Fiyat Baskısı
Rusya, küresel dizel arzında kritik rol üstleniyor. İhracattaki azalma, özellikle Avrupa ve Asya pazarlarında fiyatların hızla yükselmesine neden olabilir. Londra piyasasında düşük kükürtlü gazyağı vadeli kontratlarının Brent petrolüne olan primi yüzde 5’i aşarak 26,14 dolara kadar çıktı. Uzmanlara göre bu artış, arz daralması ve spekülatif hareketlerin güçlendiğini gösteriyor.
Moskova’nın mevcut politikaları yıl sonunun ötesine taşıması halinde dizel fiyatlarında kalıcı bir yükseliş trendinin başlaması bekleniyor. Uzmanlar, artışın taşıma maliyetlerini yükselterek küresel enflasyonu tetikleyebileceği uyarısında bulunuyor. Enerji bağımlılığı yüksek ülkeler ise yeni tedarik kaynakları aramak zorunda kalabilir.
Küresel Dizel Pazarında Görünüm
Küresel dizel piyasasında 2025’te günlük 300.000 varil arz fazlası bekleniyor. Ortadoğu, 2010’da 8 milyon varil/gün olan rafinaj kapasitesini 2024’te 11 milyon varil/güne çıkararak ihracatını artırıyor. Hindistan’daki yeni rafineriler sayesinde Güney Asya, 600.000 varilin üzerinde ihracat yapan güçlü bir oyuncu konumuna yükseliyor. Kuzeydoğu Asya’da talep düşse de 2023’te günlük 1 milyon varil ihracat yapılması öngörülüyor.
Singapur’un merkezinde yer aldığı Güneydoğu Asya ise günlük yaklaşık 800.000 varil dizel ithalatıyla küresel ticaretin önemli noktalarından biri haline gelmiş durumda. Rusya ise AB ambargosu nedeniyle yönünü Türkiye, Afrika ve Latin Amerika’ya çevirmiş durumda.
Uzmanlar, Akdeniz bölgesinin yıllık 300.000 varil seviyesinde süren net ithalatına, Latin Amerika’daki zayıf talep artışına ve yeni rafineri yatırımlarındaki belirsizliklere dikkat çekiyor. Bölgenin 2030’ların sonuna kadar günlük 900.000 varil dizel açığı vermesi bekleniyor.
