Küresel navlun fiyatlarındaki gerileme, tahıl ihracatçısı ülkeler için önemli bir maliyet avantajı sunarken; ithalatçı ülkelerdeki zayıf talep, Çin’in ticaret stratejileri ve jeopolitik riskler, navlun piyasasında orta vadeli belirsizliklere sebep oluyor.
Yılın ikinci yarısına girilirken, küresel kuru yük piyasasında toparlanma sinyalleri zayıf kalmaya devam ediyor. Özellikle Panamax ve Supramax tipi gemilerdeki arz fazlası, tahıl taşımacılığı yapan ihracatçılar için düşük maliyetli navlun fiyatları anlamına geliyor.
Navlun endeksi düşüşte
Uluslararası Tahıl Konseyi'nin (IGC) Tahıl ve Yağlı Tohumlar Navlun Endeksi (GOFI), Mayıs sonunda 131 seviyesine gerileyerek yıllık bazda %15 düşüş kaydetti. Bu seviye, Temmuz 2024’teki 163 puanlık zirvenin oldukça altında bulunuyor.
Panamax gemiler ihracatçılar için fırsat sunuyor
IGC verilerine göre, küresel tahıl taşımalarının %43’ü Panamax gemileriyle gerçekleştiriliyor. Bu segmentteki arz fazlası, soya fasulyesi, buğday ve mısır nakliyecileri için avantaj oluşturuyor. BIMCO'nun analizine göre, 2025 boyunca dökme yük fiyatlarının düşük kalması bekleniyor.
BIMCO Nakliye Analiz Müdürü Filipe Gouveia, özellikle Güney Amerika ve ABD'den Asya’ya yapılan uzun mesafeli sevkiyatlarda Panamax gemilerinin düşük navlun fiyatlarıyla öne çıktığını vurguladı. Supramax gemiler ise genellikle ABD Körfezi’nden Latin Amerika ve Asya’ya sevkiyatlarda kullanılıyor.
Talep zayıf, arz fazlası sürüyor
2025 yılında tahıl taşımacılığında talebin %3,5 artması beklenirken, filo büyümesinin %2,8 olması öngörülüyor. Ancak bu büyüme, arz fazlasını dengelemek için yeterli görülmüyor. Bu durum, navlun fiyatlarının baskı altında kalmasına yol açıyor.
Çin’in alım stratejileri pazarı etkiliyor
ABD ile Çin arasında 2025 başında sağlanan 90 günlük tarifesiz dönem, kısa vadeli alımları artırsa da genel etki sınırlı kaldı. Çin, mısır ithalatında ABD yerine Brezilya’ya yöneliyor, bu da ABD’nin ihracattaki payını %22’den %12’ye kadar geriletebilir. Benzer bir durum soya ticaretinde de yaşanıyor.
Türkiye ve diğer büyük ithalatçılarda düşüş
IGC’ye göre, 2024-25 sezonunda küresel buğday ticareti %10 daralarak son 4 yılın en düşük seviyesine gerileyecek. Türkiye, Çin, Endonezya ve Pakistan gibi büyük ithalatçılarda talep düşerken, Karadeniz ve Akdeniz limanlarındaki taşıma talepleri de azalma gösteriyor.
Buna karşın, Sahra Altı Afrika ve Güney Afrika’daki iklim kaynaklı üretim sorunları nedeniyle ABD mısırına olan talep artıyor. Bu gelişme, ABD’yi tahıl ihracatında yeniden ön plana çıkarıyor.
Jeopolitik gelişmeler taşımacılığı şekillendiriyor
ABD’nin Çin menşeli gemilere liman vergisi uygulama planı, navlun piyasasında yeni bir belirsizlik doğurdu. Her ne kadar IGC bu planın etkisinin sınırlı olacağını öngörse de, Çin yapımı gemilere yönelik rezervasyonlarda düşüş yaşandığı belirtiliyor.
Öte yandan, Karadeniz tahıl koridoru sayesinde Ukrayna'nın ihracat kapasitesi artarken, Rusya’nın daha düşük mahsul nedeniyle ihracatı sınırlı kalıyor. Bu da bölgesel dengeleri yeniden şekillendiriyor.
