Türkiye, Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu fay hatları gibi aktif sismik bölgeler üzerinde yer alır ve deprem riski yüksektir. Bu nedenle, deprem öncesi, sırası ve sonrası için hazırlıklı olmak hayati önem taşır. Bu rehber, depreme karşı alınması gereken önlemleri, deprem çantası hazırlığını, aile içi iletişim yöntemlerini ve telefonlara kurulması gereken uygulamaları detaylı bir şekilde ele alıyor.
1. Depreme Karşı Alınması Gereken Önlemler
Deprem Öncesi Önlemler
Deprem riskini azaltmak için aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz:
- Yerleşim Alanı Seçimi: Kaygan, ovalık veya gevşek topraklı alanlardan kaçının. Fay hatlarına yakın bölgelerde yerleşimden uzak durun.
- Bina Güvenliği: Binalar, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği standartlarına uygun inşa edilmelidir. Eski binalar için güçlendirme yapılmalı veya deprem dayanıklılığı kontrol edilmelidir.
- Eşya Sabitleme: Dolaplar, raflar ve ısıtıcılar duvara sabitlenmelidir. Cam eşyalar ve ağır objeler düşmeyecek şekilde düzenlenmelidir.
- Acil Durum Planı: Ailenizle bir acil durum planı yapın. Toplanma noktaları belirleyin, çıkış yollarını öğrenin ve bu planı düzenli olarak uygulayın.
- Sigorta: Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) yaptırarak maddi kayıpları azaltabilirsiniz.
- Eğitim: Deprem farkındalık eğitimlerine katılarak doğru davranışları öğrenin.
Deprem Sırasında Ne Yapmalı?
Deprem anında sakin kalmak ve doğru hareket etmek hayat kurtarır:
- İçerdeyseniz: “ÇÖK-KAPAN-TUTUN” kuralını uygulayın. Sağlam bir masa altına girin, başınızı koruyun ve sarsıntı bitene kadar bekleyin. Pencerelerden ve cam eşyalardan uzak durun. Asansör kullanmayın.
- Dışarıdaysanız: Açık bir alana gidin. Binalardan, ağaçlardan, elektrik direklerinden ve duvarlardan uzaklaşın. Çömelerek çevreden gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olun.
- Arabadaysanız: Güvenli bir yerde durun, aracın içinde kalın ve direksiyona tutunun. Köprülerden ve tünellerden uzak durun.
- Toplu Taşımadaysanız: Metro veya trende iseniz, sabit bir noktaya tutunun ve personelin talimatlarını izleyin.
Deprem Sonrasında Ne Yapmalı?
Deprem sonrası doğru adımlar, hem sizin hem de çevrenizdekilerin güvenliğini artırır:
- Güvenlik Kontrolü: Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın. Sobaları ve ısıtıcıları söndürün.
- Tahliye: Bina hasarlıysa, önceden belirlenmiş çıkış yollarını kullanarak toplanma alanına gidin. Merdivenleri kullanın, asansörden kaçının.
- Yardım ve Kurtarma: Yetkin değilseniz, kurtarma çalışmalarına müdahale etmeyin. Yardım ekiplerine yol açmak için yollardan uzak durun.
- Son Depremler: Artçı sarsıntılara hazırlıklı olun. Güvenli bir alanda kalın ve resmi kaynakları takip edin.
- Hijyen ve Dayanışma: Temel hijyen kurallarına uyun, yardım malzemelerini adil kullanın ve topluluk kurallarına riayet edin.
2. Deprem Çantası: Hazırlanması ve İçeriği
Deprem çantası, afet sonrası ilk 72 saatte hayatta kalmanızı sağlayacak temel ihtiyaçları karşılar. Çanta, dayanıklı, su geçirmez bir sırt çantası olmalı ve kolay ulaşılabilir bir yerde saklanmalıdır. İçeriği düzenli olarak kontrol edilip güncellenmelidir.
Deprem Çantası İçeriği
Aşağıdaki tablo, bir deprem çantasının temel bileşenlerini özetler:
| Kategori | Önerilen İçerik |
|---|---|
| Su ve Yiyecek | Kişi başı günlük 1 litre su (3 gün için), konserve, enerji barları, kuru meyve |
| İlk Yardım Malzemeleri | Bandaj, yara bandı, antiseptik solüsyon, makas, pamuk, ağrı kesici, antiseptik krem |
| Aydınlatma ve İletişim | El feneri, yedek piller, pilli radyo, düdük |
| Hijyen Ürünleri | Islak mendil, tuvalet kağıdı, sabun, diş fırçası, diş macunu, hijyenik ped |
| Giysi ve Isınma | Yedek giysi, battaniye veya termal battaniye |
| Önemli Belgeler | Kimlik, pasaport, tapu, sigorta poliçeleri, acil durum iletişim numaraları, not defteri |
Ek Öneriler:
- Çanta, evde yaşayan kişi sayısına göre hazırlanmalıdır.
- Çocuk, bebek, yaşlı veya evcil hayvanlar için özel ihtiyaçlar (örneğin, bebek maması, ilaç) eklenmelidir.
- Çantayı her 6 ayda bir kontrol ederek son kullanma tarihlerini gözden geçirin.
3. Aile İçi İletişim ve Kısa Dalga Telsiz
Kısa Dalga Telsiz Gerekli mi?
Kısa dalga telsizler, iletişim ağlarının çöktüğü durumlarda, özellikle kırsal alanlarda faydalı olabilir. Ancak, şehirlerde kullanım karmaşık olabilir ve uzmanlık gerektirebilir. Modern mobil uygulamalar, genellikle daha pratik ve erişilebilirdir. Pilli bir radyo, haberleri takip etmek için çantada bulunmalıdır, ancak aile içi iletişim için aşağıdaki yöntemler daha etkilidir.
Alternatif İletişim Yöntemleri
- Toplanma Noktaları: Ailenizle önceden belirlenmiş bir toplanma noktası (örneğin, evin yakınındaki bir park) belirleyin. AFAD Toplanma Alanı Sorgulama ile size en yakın güvenli alanı bulun.
- Dışarıda Bir İletişim Kişisi: Başka bir şehirde yaşayan bir akraba veya arkadaş, aile üyelerinin durumunu koordine etmek için iletişim noktası olabilir.
- Mobil Uygulamalar: Life360, aile üyelerinin konumlarını gerçek zamanlı paylaşır. Bridgefy, internetsiz Bluetooth üzerinden mesajlaşma sağlar.
4. Telefonlara Kurulması Gereken Uygulamalar
Telefonlar, deprem öncesi uyarılar ve sonrası iletişim için güçlü bir araçtır. Aşağıdaki uygulamalar, hem bilgilendirme hem de iletişim için önerilir:
| Uygulama | Açıklama | Platform |
|---|---|---|
| AFAD Mobil | Türkiye’deki depremleri anlık bildirir, kullanıcı raporlarını toplar | iOS, Android |
| Deprem Uyarılarım | Dünya genelindeki depremleri bildirir, konuma özel uyarılar sunar | iOS, Android |
| RASATHANE | Kandilli Rasathanesi verileriyle Türkiye’deki depremleri takip eder | iOS, Android |
| Life360 | Aile üyelerinin konumlarını paylaşır, SOS özelliği sunar | iOS, Android |
| Bridgefy | İnternetsiz Bluetooth üzerinden mesajlaşma sağlar | iOS, Android |
| AFAD Acil | Tek dokunuşla 112’yi arar, konumu otomatik paylaşır | iOS, Android |
Not: Uygulamaları yüklemeden önce cihazınızın konum servislerini etkinleştirin ve acil durum kişilerini kaydedin.
5. Deprem Sonrası İletişim ve Yardım
İletişim Stratejileri
- Telefon Kullanımı: Ağlar yoğun olabilir, bu nedenle kısa mesajlar (SMS) tercih edin. Life360 veya Bridgefy gibi uygulamalar, iletişim ağları çöktüğünde yardımcı olur.
- Resmi Kanallar: AFAD ve Sağlık Bakanlığı Deprem Platformu gibi resmi kaynakları takip edin. Yanlış bilgileri yaymaktan kaçının.
- Toplanma Alanları: En yakın toplanma alanına gidin ve ailenizle buluşun.
Enkaz Altında Kalma Durumu
- Sakin olun ve enerjinizi koruyun.
- Düdük, el feneri veya telefonunuzun alarmını kullanarak ses çıkarın.
- Borulara veya zemine vurarak yerinizi belli edin.
- Toz solumamak için ağzınızı ve burnunuzu bir bezle kapatın.
Yardım ve Dayanışma
- Yardım ekiplerine yol açmak için yol kenarlarında durmayın.
- Hijyen kurallarına uyun ve yardım malzemelerini adil kullanın.
- Çocukları sakinleştirmek ve topluluk dayanışmasını sürdürmek için olumlu bir tutum sergileyin.
Deprem, öngörülemeyen bir doğal afettir, ancak doğru hazırlıklarla etkileri azaltılabilir. Deprem çantası hazırlamak, acil durum planı yapmak ve uygun mobil uygulamaları kullanmak, hem sizin hem de sevdiklerinizin güvenliğini artırır. Bu rehber, resmi ve uzman kaynaklardan derlenen bilgilerle, deprem öncesi ve sonrası için kapsamlı bir yol haritası sunar. Hazırlıklı olmak, hayatta kalma şansınızı büyük ölçüde artırır.
