8 milyon ticari aracı kapsayan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) başvuruları sona ererken, sisteme entegre edilen cihazlarla ilgili büyük bir tartışma gündeme geldi. Cihazların gerçek maliyetinin 5,5 TL olduğu, ancak araç sahiplerine 2.700 TL’ye kadar satıldığı iddiasında bulunuluyor.
Yazılım Hatası Mağduriyet Yarattı
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacı taşıyan UTTS, yalnızca ticari araçları kapsarken, bireysel araç sahipleri için herhangi bir zorunluluk içermiyor. Ancak, kayıt sürecinde teknik aksaklıklar yaşandığı ve belgelerini eksiksiz tamamlamalarına rağmen yazılımsal hatalar nedeniyle kayıt işlemlerini tamamlayamayan vatandaşların mağdur olduğu belirtiliyor. Mağdur olan araç sahipleri, sürenin uzatılmasını talep ediyor.
Cihazın Gerçek Maliyeti 5,5 TL mi?
Dünya Gazetesi yazarı Ömer Ekinci, cihazın içinde sadece bir RFID çipi bulunduğunu ve seri üretimde maliyetinin oldukça düşük olduğunu öne sürdü.
Ekinci, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
"Elimizde, araçlara takılması zorunlu tutulan ve 2.700 TL’ye satılan UTTS cihazı var. Oysa bu cihazın içinde sadece bir RFID çipi bulunuyor. Büyük çaplı siparişlerde birim maliyeti 0,15 Dolar, yani yaklaşık 5,5 TL. Üstelik cihazın dış plastik kapağı oldukça kalitesiz. Herhangi bir meslek lisesinde bir öğrenci böyle bir kapak üretse, sınıfı geçemez. Vatandaşlara bu kadar büyük bir maliyet yüklenmesi büyük bir saygısızlık."
UTTS Kayıt Yaptırmayanlara Yüksek Cezalar!
UTTS’ye 31 Ocak 2025 tarihine kadar kayıt yaptıran ticari araç sahipleri, montaj işlemlerini 30 Nisan 2025’e kadar tamamlayabilecek. Ancak, bu tarihten sonra sistem üzerinden düzenlenmeyen akaryakıt alımları gider olarak gösterilemeyecek ve araç sahipleri vergi indiriminden yararlanamayacak.
Belirtilen süre içinde kayıt ve montaj işlemlerini tamamlamayan taşıt sahiplerine, 7 bin TL ile 28 bin TL arasında özel usulsüzlük cezası uygulanacak. Ayrıca, taşıt tanıma sistemine uyum sağlamayan akaryakıt istasyonları ise her ihlal için 280 bin TL özel usulsüzlük cezasıyla karşı karşıya kalacak.
Bireysel Araç Sahipleri İçin Zorunluluk Yok
Düzenlemeye göre, bireysel araç sahipleri için UTTS cihazı taktırma zorunluluğu bulunmuyor. Ancak, 1 Temmuz 2025’ten itibaren trafiğe çıkacak sıfır araçlar, ithalatçı veya üreticiler tarafından TTB (Taşıt Tanıma Birimi) takılmış şekilde piyasaya sürülecek.
Mevcut taşıt tanıma sistemlerindeki taşınabilir cihazlar TTB ile değiştirilecek, böylece standartlaşma sağlanarak usulsüzlüklerin önüne geçilecek.
Yeni Düzenlemenin Getirdiği Değişiklikler
- 1 Temmuz 2025’ten itibaren trafiğe çıkacak sıfır araçlar, ithalatçı veya üreticiler tarafından TTB’li olarak piyasaya sürülecek.
- Mevcut taşıt tanıma sistemlerindeki taşınabilir cihazlar TTB ile değiştirilecek, böylece farklı akaryakıt şirketlerinden yakıt alımı mümkün olacak.
- 8 milyon taşıtın akaryakıt giderleri elektronik olarak kontrol edilecek, böylece yılda en az 15 milyar liralık kayıt dışılığın önüne geçilmesi amaçlanıyor.
- Türkiye genelinde bin 500 montaj istasyonu ve 4 bin teknisyen, UTTS montajlarını gerçekleştiriyor. Akaryakıt istasyonlarında 450 teknik servis ve 2 bin personel sistemin altyapı çalışmalarını yürütüyor.
- TTB siparişlerinin yıl sonuna kadar 2 milyonu aşması, sisteme kayıtlı istasyon sayısının ise 8 bine ulaşması bekleniyor.
Cihaz Fiyatları ve Uygulamalar Tartışılıyor
UTTS kapsamında cihaz fiyatlarının yüksekliği ve zorunlu tutulan montaj süreci, birçok araç sahibinin tepkisine neden oldu. Özellikle cihazın üretim maliyeti ile satış fiyatı arasındaki büyük fark, kamuoyunda ciddi eleştirilere yol açtı. Araç sahipleri, yüksek maliyetlerin düşürülmesi ve ek süre tanınması için yetkililerden yeni bir düzenleme bekliyor.
