Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) uygulanan yüzde 30’luk devlet katkısının düşürülmesine yönelik bir çalışma yapıldığı öğrenildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, mevcut katkı oranını yüzde 20’ye kadar çekmeyi değerlendirdiği belirtiliyor. Söz konusu adımın, sistemin bütçeye olan maliyetini azaltmaya yönelik olduğu ifade ediliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu yıl bütçeye 75 milyar lira yük getiren BES devlet katkısını, 2026 bütçesinde yüzde 76 artışla 132 milyar liraya kadar çıkarmıştı. Ancak enflasyondaki düşüş eğilimi ve mali disiplin hedefleri doğrultusunda, katkı oranında indirime gidilmesi yeniden masaya geldi.
Sektör yüzde 25 formülünü öneriyor
Edinilen bilgilere göre, Türkiye Sigorta Birliği ve sektör temsilcileri, devlet katkısının doğrudan yüzde 20’ye düşürülmesi yerine yüzde 25 seviyesine çekilmesini Bakanlığa iletti. Daha önce Cumhurbaşkanlığı’na, katkı oranının yüzde 30’dan yüzde 50’ye çıkarılması ya da sıfıra kadar düşürülmesi konusunda yetki verilmişti. Bu yetki çerçevesinde Bakanlık, bütçe üzerindeki yükü yeniden değerlendirmeye aldı.
Devlet katkısı, yüksek enflasyon döneminde 2022 yılında yüzde 25’ten yüzde 30’a yükseltilmişti. Şimdi ise ekonomik dengelerdeki değişimle birlikte bu artışın geri alınması gündeme geldi.
Tasarruflar azalır mı endişesi
Tasarruf oranlarının artırılması amacıyla hayata geçirilen BES, bugüne kadar 2,1 trilyon liralık büyüklüğe ulaştı. Sistem; hisse senedi fonları aracılığıyla Borsa İstanbul’a, tahvil ve bono fonlarıyla da kamu borçlanma araçlarına önemli kaynak sağladı.
Devlet katkısının düşürülmesinin, bireysel tasarrufları olumsuz etkileyebileceği yönünde endişeler bulunuyor. Ancak BES fonlarının son üç yılda enflasyonun üzerinde getiri sağlaması, bu etkinin sınırlı kalabileceğine işaret ediyor. Son üç yılda enflasyon yüzde 212 olurken, altın fonları yüzde 534, hisse senedi fonları yüzde 400 oranında getiri sağladı. Likit fonlar, özel sektör borçlanma araçları ve Eurobond fonları da enflasyonu geride bıraktı.
Devlet katkısında gerçek yük daha düşük
BES ve Otomatik Katılım Sistemi kapsamında bugüne kadar katılımcılara yapılan toplam ödeme 215 milyar lirayı buldu. Bu rakam, sistemdeki toplam birikimin yaklaşık yüzde 10’una denk geliyor. Ancak 2003–2013 döneminde devlet katkısı bulunmadığı, bu süreçte vergi iadesi uygulandığı hatırlatılıyor.
2013’ten bu yana sistemden erken ayrılan katılımcılar nedeniyle 39 milyar liranın Hazine’ye geri döndüğü belirtilirken, fiili devlet yükünün yüzde 15–20 bandında olduğu ifade ediliyor.
Alternatif modeller masada
Yeni düzenlemenin BES’i zayıflatmaması için farklı öneriler de gündeme geliyor. Sigorta ve Özel Emeklilik Şirketleri Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) eski müfettişi Doç. Dr. Metin Sarıaslan, katkı oranının düşürülmesi yerine farklı bir model önerdi.
Sarıaslan, “Devlet katkısı oranı düşürülmemeli. Bunun yerine Otomatik Katılım Sistemi’nde olduğu gibi katkının hak edildikçe katılımcının hesabına aktarılması sağlanmalı. Bu hem sistemde kalıcılığı artırır hem de katkının amacına uygun kullanılmasını sağlar” dedi. Ayrıca devlet katkısına ait fonların yönetiminin katılımcılara bırakılmasının da getirileri artırabileceğini vurguladı.
Bir diğer öneri ise 56 yaşını dolduran katılımcılara yüzde 20, daha genç katılımcılara ise yüzde 25 veya 30 oranında devlet katkısı uygulanması yönünde şekilleniyor.
