Türkiye, online ticarette uzun yıllar ihracat fazlası verirken, bu yıl ilk kez dış ticaret açığıyla karşı karşıya kaldı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, Ocak-Ekim 2024 döneminde yerli kartlarla yurtdışından yapılan alışveriş tutarı, yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan alışverişi geride bıraktı. Bu durum, artan vergiler ve kısıtlamalara rağmen, Türkiye’nin online ticarette net ithalatçı konumuna geçtiğini kanıtlıyor.
Online Ticarete Dair Veriler
BKM verilerine göre, 2024’ün ilk 10 ayında yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan alışverişler 137 milyar TL olurken, yerli kartlarla yurtdışından yapılan alışverişler 174 milyar TL’ye kadar ulaştı. Bu tablo, online dış ticarette 36,2 milyar TL (yaklaşık 1,1 milyar dolar) açık oluştuğunu ortaya koyuyor. Geçen yıl aynı dönemde, e-ihracat 95 milyar TL, e-ithalat ise 90 milyar TL seviyesindeydi. Ancak bu yıl e-ithalat yüzde 92 artarken, e-ihracattaki artış yüzde 44’te kaldı.
Vergi ve Kısıtlamalar Devrede
Türkiye, online ticaretteki bu dengesizliği önlemek için bir dizi önlem aldı. 20 Ağustos’tan itibaren yurtdışından yapılan online alışverişlerin gümrük vergisi muafiyeti 150 Euro’dan 30 Euro’ya kadar düşürüldü. AB ülkelerinden yapılan alışverişlerde vergi oranı yüzde 18’den 30’a, diğer ülkelerden yapılan alışverişlerde ise yüzde 30’dan 60’a kadar çıkarıldı. Ayrıca, bu limite kargo ücretinin de dahil edilmesi kararlaştırıldı.
Önlemler Yeterli Olmadı
Tüm bu düzenlemelere rağmen, yurtdışından yapılan online alışverişlerin artışı durdurulamadı. Yüksek enflasyon, fiyat farklılıkları ve gelir kaybı gibi faktörler, yurtdışından alışverişe olan ilgiyi artırmaya devam etti. Ekim ayı itibarıyla yerli kartlarla yurtdışında yapılan alışveriş sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 242 milyona ulaştı. Aynı dönemde yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan alışveriş sayısı ise azalarak 31 milyon 613 bine kadar geriledi.
E-İhracatta Hedefler Tutmadı
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2024 yılı için 8 milyar dolarlık e-ihracat hedefi belirlediklerini açıklamıştı. Ancak, Ocak-Ağustos döneminde e-ihracat 4,16 milyar dolar olarak gerçekleşti ve bu tutar toplam mal ihracatının yalnızca yüzde 2,7’sini oluşturdu.
Türkiye’nin online ticarette dış ticaret açığı vermesi, e-ihracatın büyüme hızının e-ithalatın gerisinde kalmasından kaynaklanıyor. Vergi düzenlemeleri ve kısıtlamalar kısa vadede sonuç vermemiş olsa da, bu alandaki stratejik adımların devam etmesi gerekiyor.
